In opperdoes werden vanaf 1860 voornamelijk negenwekers verbouwd, een snelgroeiende aardappel, die al vroeg in het seizoen gerooid kan worden. Deze negenwekers werden gekruist met uit zaadbollen gekweekte variaties van de plant, door de Andijkse tuinder J. Sluis. Het resultaat werd aanvankelijk de sluis genoemd. Door veredeling van deze aardappel ontstond de Opperdoezer Ronde.
Het traditionele bloemendefilé ter gelegenheid van de 52e verjaardag
Het is al zijn leven lang zijn grote passie: Opperdoezer Ronde. Teler Hero Stam kan gerust ambassadeur van het West-Friese aardappelras worden genoemd. Hij ziet het arsenaal krimpen. Dat vindt Stam niet erg. “kleinschaligheid is de kracht van het ras”.
Power to the Pieper staat groot op de schuur van waaruit Hero Stam Opperdoezer Rondes en andere aardappelen, groente en fruit verkoopt. Als de grote Noord-Hollander begint te praten over de kleine ronde aardappeltjes uit het Westfriese plaatsje Opperdoes, waar hij zelf ook woont, houdt hij liever niet meer op. “Ik ben heel trots op dit aardappelras. Alleen aardappels die binnen een straal van 1 kilometer om de kerk van Opperdoes worden geteeld mogen Operdoezer Ronde heten, een aardappel met een dunne schil en een gelige vleeskleur.
De aardappelen hebben een BOB-status; Beschermde Oorsprong Benaming. In de BOB-status mogen deze aardappelen in en 1 op 2 rotatie worden geteeld., mits ze voor 10 juli uit de grond zijn. Dan zijn de telers de ziektedruk voor. De keuringsdienst NAK controlert dit. Als er na die datum nog aardappelen in de grond zitten, gaat de vruchtwisseling automatisch over naar 1 op 3 teelt. Er zijn zo’n 25 telers rond Opperdoes met een arsenaal van 75 hectare die jaarlijks 3.5 tot 4 miljoen kilo Opperdoezer Ronde telen. Stam: “Als iedere Nederlander nou een half pondje neemt, zijn ze zo op.”
Hero Stam vreest voor verlies van authenticiteit van het ras. “De Opperdoezer Ronde groeit in het voorjaar negen weken tijd en wordt als het gewas nog groen is met de hand gerooid. Alleen dan krijgt het die bijzondere smaak. Als het gewas afrijpt, wordt de aardappel bloemig. Dat moet niet, hij moet stevig zijn. Daar staat het ras om bekend.” Het kleinschalige is de kracht van de Opperdoezer Ronde, vindt Stam.
Hero Stam is geen gewone aardappelteler. Hij groeide op met de Opperdoezer Ronde op het agrarisch bedrijf van zijn vader, als jongste van zeven zonen in een gezin van acht kinderen. De Noord-Hollander sloot het ras in zijn hart. “Ik teel dit ras al sinds mijn twaalfde en ben het altijd blijven doen naast mijn werk als kraanmachinist. Hiervoor onderhield ik op verschillende plaatsen volkstuintjes. Toen Stam twintig jaar geleden wegens reuma werd afgekeurd, besloot hij van zijn hobby een bedrijf te maken. “De Opperdoezer Ronde is mijn passie, mijn wereld. Met beperkt budget kocht ik een schuur, later kocht ik een bedrijf op. Een deel van mijn grond verhuur ik nu”. Hij promoot het aardappelras graag en vaak. Regelmatig in samenwerking met gerenommeerde chefkoks. Stam siert in menig receptenboek en mocht de koks in zijn kas ontvangen.